Κρητικός Λαγωνικός: μια αρχέγονη φυλή

της Κορίνας Καφετζοπούλου

Ο Κρητικός Λαγωνικός, αναγνωρίστηκε με αυτήν την ονομασία, από τον ΚΟΕ το 2002. Τώρα μια ομάδα ανθρώπων προσπαθεί για τη διεθνή αναγνώριση της φυλής...

Η ύπαρξη του έχει απεικονιστεί σε ευρήματα που έχουν προηγηθεί του Μινωικού Πολιτισμού.

O Kρητικός λαγωνικός είναι ο πιο σημαντικός εκπρόσωπος της ιθαγενούς πανίδας της Kρήτης. Bρίσκεται στο νησί για περισσότερα από 4000 χρόνια. H καταγωγή του βρίσκεται στους αρχαίους λαγωνικούς σκύλους της Aιγύπτου. Mεταφέρθηκε στο νησί από τους Kρήτες θαλασσοπόρους και η συνεχής νησιωτική απομόνωσή δημιούργησε το σημερινό σκύλο.

Eίναι γέννημα και θρέμμα της Kρήτης, είναι μια αμιγής ελληνική φυλή σκύλου και η αρχαιότερη κυνηγετική φυλή σκύλου στην Eυρώπη. Eίναι ένα ζωντανό ιστορικό μνημείο της Kρήτης.

Έργα τέχνης που απεικονίζουν τον Κρητικό σκύλο δίωξης εμφανίζονται ήδη από τους προϊστορικούς οικισμούς της μεγαλονήσου που προηγήθηκαν του Μινωικού πολιτισμού (3200-1700 π.Χ). Μεταλλικό εύρημα που απεικονίζει το πλοίο της "Μεγάλης Θεάς" φέρει επί της πλώρης την χαρακτηριστική φιγούρα του Κρητικού λαγωνικού. (Μουσείο Ηρακλείου).

Σφραγιδόλιθοι, κεραμικά και μεταλλικά σκεύη, διακοσμητικά αντικείμενα, γλυπτά και τοιχογραφίες αλλεπάλληλων ιστορικών περιόδων παραδίδουν απαράλλακτη την μορφή του Κρητικού λαγωνικού έκτοτε και ανά τους αιώνες. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η μινωικής τεχνοτροπίας νωπογραφία της Θήρας, που απεικονίζει τον αυθεντικό τύπο της φυλής.

Όλη αυτή η ιστορία όμως άργησε να αναγνωριστεί και αυτή η φυλή επιβίωσε μέσα στο πέρασμα των αιώνων κυρίως χάρη στο DNA της και ορισμένων κυνηγών ή βοσκών, στην ανατολική πλευρά του νησιού.

Αυτή καθυστέρηση της αναγνώρισής του επηρέασε και τη σύγχρονη ονομασία του. Στην αρχή λεγόταν απλά «ντόπιος» μετά Κρητικός Ιχνηλάτης και από το 2002 και μετά καταγράφεται στον Κυνολογικό Όμιλο Ελλάδος (ΚΟΕ) ως Κρητικός Λαγωνικός.

Το MadeinCreta επισκέφθηκε το εκτροφείο του κ. Νίκου Ανετάκη στο Ηράκλειο. Είναι από τους λίγους στην Κρήτη που τις τελευταίες σχεδόν δυο δεκαετίες προσπαθούν να διασώσουν τη φυλή μέσα από ένα δίκτυο που έχει αναπτυχθεί προκειμένου ο σκύλος αυτός να έχει και τη μορφολογία αλλά και όλες τις πρωτόγονες ικανότητες που είχε.

Η συζήτηση ξεκίνησε από την πιο απλή ερώτηση: την ονομασία του σκύλου.

"Πρέπει εξαρχής να ξεκαθαρίσουμε ότι ο σημερινός κρητικός σκύλος δεν είναι 100% καθαρόαιμος, όπως εμείς τον παραλάβαμε και αντιληφθήκαμε ότι πρέπει να τον διασώσουμε.

Η όποια διάσωσή του έχει γίνει από τις ικανότητες του ίδιου του σκύλου. Όσα ζώα είχαν επιβιώσει ήταν καλά κυνηγόσκυλα. Στην Κρήτη, δυστυχώς, αργήσαμε να συνειδητοποιήσουμε ότι πρόκειται για μια φυλή με σπάνια χαρακτηριστικά.

Ο σκύλος έφερε την ονομασία «ντόπιος» . Ο πρώτος που ασχολήθηκε πραγματικά με τον κρητικό λαγωνικό ήταν ο κτηνίατρος Σταύρος Μπασουράκος πρόεδρος του τότε Ελληνικού Κυνολογικού Οργανισμού που κατοχύρωσε τον Ελληνικό Ιχνηλάτη. Όταν ήρθε στην Κρήτη εκείνη την εποχή ήρθε σε επαφή με το ντόπιο σκύλο και του έδωσε την ονομασία Κρητικός Ιχνηλάτης, σύμφωνα με τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα τότε. Όμως η ονομασία αυτή ήταν ατυχής διότι σε πρωτόγονα σκυλιά όπως αυτό, δεν ταιριάζει αυτή η ονομασία διότι αυτό το σκυλί δεν ιχνηλατεί μόνο, έχει πληθώρα χαρακτηριστικών.

Ο ιχνηλάτης "κατασκευάστηκε" από τον άνθρωπο με βάση ορισμένα χαρακτηριστικά. Ο συγκεκριμένος σκύλος ιχνηλατεί, φερμάρει, επαναφέρει το θήραμα, έχει ιδιότητες ποιμενικές και φύλαξης. Είναι πρωτόγονη φυλή με όλα αυτά τα χαρακτηριστικά.

Μια επιτροπή από τον Κυνολογικό Όμιλο Ελλάδος ήρθε και είδε ξανά τα σκυλιά. Έκανε κάποιες αλλαγές και έδωσε, το 2002 την ονομασία κρητικός λαγωνικός η οποία είναι πλέον και η επίσημη.

Με αυτή την ονομασία, όταν θα είμαστε έτοιμοι θα πάμε στη Διεθνή Κυνολογική Ομοσπονδία για την διεθνή αναγνώριση της φυλής του".

Για να γίνει αυτό απαιτείται ο αριθμός των 1000 ατόμων με πλήρες γενεαλογικό δέντρο το οποίο είναι σε εξέλιξη.

Πρόκειται για πολύχρονη δουλειά διότι τα άτομα που διασώζονται και αναπαράγονται βάση συγκεκριμένων χαρακτηριστικών είναι ελάχιστα μπροστά στον απαιτούμενο αριθμό.

«Στα εκτροφεία της Ιεράπετρας της Ελούντας και του Ηρακλείου τα άτομα είναι περίπου 100. Δεν είναι δύσκολο, θέλει χρόνια. Εμείς πάνω σε αυτό εργαζόμαστε, στην αναπαραγωγή με βάση τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του. Ήδη είναι σε εξέλιξη οι ενέργειες για τη δημιουργία ομίλου του κρητικού λαγωνικού.

Αλλιώς είναι σαν να φτιάξεις μια κρητική λύρα η οποία δεν παίζει μουσική. Ο μισός σκύλος είναι μορφολογία και ο άλλος μισός εργασία».

Χαρακτηριστικά

Ο Κρητικός Λαγωνικός για να πλησιάσει ακόμα περισσότερο την αρχέγονη φυλή του πρέπει να έχει και μορφολογικά χαρακτηριστικά και ιδιότητες.

Η χαρακτηριστική ουρά του είναι το τιμόνι του στο κυνήγι και δείχνει και τις διαθέσεις του, και μόνο ένα από τα χαρακτηριστικά του στοιχεία.

«Η ούρα αν είναι μονίμως κουλουρωτή δεν τον βοηθάει στο κυνήγι. Αν το κόκαλό του είναι χοντρό βαρύ και στρογγυλό και όχι «λεπίδα» λεπτό και ελαφρύ αυτό δεν το βοηθάει να αναπτύξει την ταχύτητα που πρέπει. Η ουρά του πρέπει να είναι μακριά να φτάνει μέχρι τον πίσω ταρσό, τον αγκώνα του πίσω ποδιού του. Υπάρχουν εικόνες της αρχαιότητας όπου τα αυτιά του είναι κατεβασμένα και η ουρά ελεύθερη. Αυτό συμβαίνει μετά το κυνήγι όπου ο σκύλος είναι κουρασμένος. Ένα άλλο επίσης χαρακτηριστικό ο σωματότυπός του.

Είναι φυλή λεπτόγραμμη, λιπόσαρκη, με μακριά λεπτά πόδια και κατεβασμένο θώρακα

Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι το πέλμα του, πρέπει να είναι οβάλ, ή όπως το λέμε «λαγοποδία».

Το κεφάλι είναι σφηνοειδές, τα αυτιά μικρά τριγωνικά όρθια ή μη όρθια ποτέ όμως κρεμασμένα.

Το τρίχωμα κοντό, τα μάτια αμυγδαλωτά. Τα μάτια και η μύτη ακολουθούν το χρώμα του μανδύα.

Είναι σκύλος με φοβερή ταχύτητα, πολλές φορές συλλαμβάνει το θήραμα ειδικά όταν κυνηγά με αγέλη καθώς γίνεται πιο ανταγωνιστικός».

Μια χρήσιμη μελέτη θα λύσει όλες τις απορίες.

Όσον αφορά στις ενέργειες προς αναγνώριση πέρα από τα χαρακτηριστικά του σκύλου, συμπεριλαμβάνεται και η αποστολή το 2003 δειγμάτων αίματος στο πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πρόκειται για διακριτή ράτσα.

Όμως αυτό που απαιτείται να γίνει για να διαλυθούν οι σκιές είναι μια πλήρης μελέτη όπου θα γίνει σύγκριση με τα οστά που έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στη Σητεία.

«Είναι ιδιαίτερη σημαντική η ύπαρξη αυτή της μελέτης. Μόλις ολοκληρώσουμε τις διαδικασίες του ομίλου θα κάνουμε τη μελέτη για να μας δείξει που θα καταταγεί ο σκύλος στο χάρτη των φυλών.

Αυτό θα μας δώσει και απαντήσεις όσον αφορά στην καταγωγή του και την τελική ονομασία που πρέπει να έχει. Αν καταταγεί με τους πρωτόγονους κυνηγετικούς σκύλους τότε θα αποδειχθεί ότι είχαμε δίκιο που τον ονομάσαμε λαγωνικό και όχι ιχνηλάτη.

Αν καταταγεί αλλού τότε έχει κρατήσει τα χαρακτηριστικά του αλλά είναι μεταγενέστερος και χωρίς τα πρωτόγονα χαρακτηριστικά του. Αυτή η μελέτη θα δώσει πολλές απαντήσεις και θα βοηθήσει στην εξέλιξη του είδους.

Εγώ νομίζω ότι είμαστε τυχεροί που τον έχουμε ακόμα και έτσι. Αλλά δεν του έχουμε δώσει αυτό που αξίζει. Λυπάμαι που το λέω αλλά αν αυτή η ράτσα ήταν στην Γερμανία ή στην Αγγλία όπου η κυνοφιλία είναι σε άλλο επίπεδο, η φυλή αυτή θα είχε άλλη αναγνώριση».